BÜKLÜKALE

Yeri ve Büyüklüğü

Büklükale, Kırıkkale İli, Karakeçili ilçesine bağlı Karakeçili beldesinde, Ankara’dan Kaman’a giden otoyolun Kızılırmak’ı geçmeden hemen sol tarafında yer almaktadır. Ankara’nın yaklaşık 100 km güneydoğusunda ve Kaman'da yer alan Kaman Kalehöyük Arkeoloji Müzesinin 50 km batısındadır.

Büklükale Kızılırmak'ın en dar bölümlerinden birinde yer alır. Bu alanda ırmağın hemen üzerinden 13.yy Selçuklu dönemine ait Çeşnigir köprüsü adı verilen bir taş köprü geçmektedir.Ayrıca şuan su altında kalan Roma dönemine ait köprü kalıntıları bölgenin yüz yıllardır yerleşim yeri olarak tercih edildiğinin göstergesidir.Çünkü bu alan konumu itibari ile Orta Anadolu da ki önemli geçiş noktalarından birisidir.

Yüzey Araştırmaları ve Kazı Çalışmaları Başlangıcı

Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü Başkanı Dr. Sachihiro OMURA’nın başkanlığı altında 1991, 2006 ve 2008 yılında yapılan yüzey araştırmaları sonucunda Büklükale'nin Eski Anadolu Tarihi açısından özellikle konumu itibari ile M.Ö.II.Bin ve Hitit İmparatorluk Çağı için stratejik bir önem taşıdığı tespit edilmiştir. Bu sebeple, 1986 Yılından itibaren kazılan Kaman Kalehöyük'ün kronolojisinde açığa çıkan önemli bir sorun olan Hitit döneminin Büklükale kazıları sayesinde aydınlatılması amaçlanmaktadır.

Bu araştırmaların sonucu olarak Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü'ne araştırmacı olarak çalışan aynı zamanda Ahi Evran Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak görev yapan Yard. Doç. Dr. Kimiyoshi MATSUMURA 2009 yılında kazılara başlamıştır.

Kazı Çalışmaları

Büklükale ören yeri aşağı şehir ve yukarı şehir olmak üzere iki arkeolojik alandan oluşmaktadır.

Kale denilen kayalığın tepesinde kazı çalışmaları yapılarak bu bölgenin stratigrafisinin öğrenilmesi, buradaki çalışmaların amaçlardan birisi olup Hitit İmparatorluk Çağına ait  yapı katlarının tespit edilmesi ise en önemli amaçlardandır.

Şimdiye dek yapılan kazılarda, 1. Kat: Osmanlı Dönemi, 2. Kat: Demir Çağı, 3. Kat: Geç Tunç Çağı, 4. Kat: Eski Tunç Çağı olmak üzere dört kültür katı tespit edilmiştir.

Özellikle 3.Kat buluntularından Anadolu'da ilk Cam eser olabilecek Cam şişe ve Hitit İmparatorluk dönemine tarihlenen Çivi yazılı tablet önemli buluntular arasındadır.

Alanda Geç Demir Çağına tarihlenen Helenistik dönem malzemeleri de tespit edilmiştir.

Süregelen Manyetik araştırmalar ile de aşağı şehrin sınırlarının tespit edilmesi hedeflenmesi ile birlikte ayrıca, aşağı şehirde yapılan jeomanyetik araştırmalarda, Hitit dönemine ait şehir suru ve kapısı da tespit edilmiştir. Böylece, Büklükale’nin M.Ö. 2. bin yılın ikinci yarısında, yani Hitit İmparatorluk Çağı’nda önemli bir şehir merkezi olduğu açığa çıkarılmıştır.

ELMALI KÖYÜ, YER MOZAİĞİ RAPORU

Kırıkkale ili Delice ilçesi Karalı ve Elmalı köyünü birbirine bağlayan yolun 100m. Güneydoğusunda, Elmalı köyüne yaklaşık 1 km Karalı köyüne yaklaşık 2,5 km mesafede bulunan alanda yağışlar sonucu oluşan selde tarla yüzeyi süpürülmesi sonucu mozaik kalıntılarının ortaya çıktığını Mehmet Varlıoğlu isimli vatandaş Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Müzeler Dairesi Başkanlığına 13.10.2015 tarihinde mail yoluyla bildirmiştir.

Müzeler Dairesinden konu ile ilgili inceleme yapılması istenmesi üzerine müdürlüğümüz personelleri 15.10.2015 tarihinde ilimiz Delice İlçesi Elmalı Köyü girişinde bulunan kırsal alanda inceleme yapmış ve alanda 1m² derinliğinde 2m² genişliğinde kaçak kazı yapıldığını gözlemlemiştir. Yapılan araştırmada alanda Roma dönemine tarihlenen bir adet taban mozaiği, çok sayıda kaliteli seramik parçası ve mezar veya çatı örtüsünde kullanılan kiremit parçaları tespit edilmiştir. Araştırma tutanak halinde düzenlenip Ankara II Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne yazılmış ve belgeler ile gönderilmiştir.

Anılan alanda yapılan arşiv çalışmasında mozaiklerin yüzeye yakın olması nedeniyle tarımsal faaliyetlerden daha fazla zarar görmemesi ve kurtarma kazısının yapılarak mozaiğin daha güvenli bir bölgeye taşınması için, söz konusu alan 26.10.2015 tarihinde Ankara II Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu kararı ile 1. Derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiş ve 2016 yılı içerisinde Anadolu Medeniyetleri Müzesi tarafından kurtarma kazısı izni alınıp ödenek geldiği zaman kurtarma kazısı yapılmasına karar verilmiştir. Alanda kaçak kazı yapılmaması için Delice Jandarma komutanlığı 24 saat alanı kontrol ederken müdürlüğümüz ekipleri de alanı devamlı takip etmiştir.

Söz konusu ödenek 03.06.2016 tarihinde ilgili makam onayı ile Anadolu Medeniyetler Müzesi adına Ankara Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğüne aktarılmış olup alanda 20.06.2016 tarihinde Anadolu Medeniyetler Müzesi tarafından Kurtarma kazısına başlanmıştır.

Kazı yapılan alanda 7.90 cm uzunluğunda 6.10 cm genişliğinde 48.19 m² mozaikli alan tespit edilmiştir. Mozaikli alanın yaklaşık 20 m² (Güney ve Batı bordürü ile merkez sahnenin bir kısmı) kaçak kazılar sonucu tahrip edilmiştir.

M.S. 1-3 yy’a ait olduğu tahmin edilen bir villanın ziyafet salonuna ait olan mozaikte dıştan içe doğru 5 sıra bordür ve ortada ana sahne yer almaktadır. Bordürlerde geometrik giyoş motifi ve madalyon bezemeleri işlenmiştir.

Mozaiğin ortasında yer alan merkez sahnede ortada Orpheus sol elinde lir çalar şekilde, Orpheus’un sol tarafında sırttan altta asasına yaslanarak oturmuş bir erkek, sağ tarafta ise her iki eli yana açılmış bir kadın figürü resmedilmiştir. Orpheus’un sağ tarafında EYC yazısı, sol tarafta OPOC(Oros-dağ) yazısı bulunmaktadır.

Kazı tamamlandıktan sonra mozaik Ankara Restorasyon ve Konservasyon Bölge Labortuvar Müdürlüğü tarafından kaldırılarak Ankara’ya Anadolu Medeniyetler Müzesine götürülüp, gerekli onarım faaliyetleri yapılarak sergilenecektir.